Pamiątki po fordońskim kirkucie!

[Desmond]

Gdzie dokładnie w Fordonie znajduje się ten cmentarz? Czy on jest w okolicach osiedla Nad Wisłą ?

[seth]

Kirkut umiejscowiony jest przy ulicy Piastowej-Samotnej. Czyli w granicach Starego Fordonu. Prawie że vis a' vis boiska przy Sielskiej.
W miejscu cmentarza jest pamiątkowy kamień.

[Desmond]

Dzięki wielkie - przejdę się zobaczyć

[seth]

Stowarzyszenie Miłośników Starego Fordonu niestrudzenie gromadzi mniejsze i większe fragmenty macew. Zdjęcia zamieszczone poniżej prezentują ułamek ostatnich odkryć. Prezentację przygotowano dla dziennikarzy Expresu, jednak fotograf dotarł jedynie do Cafe Rynek. A szkoda.
W dniu jutrzejszym Stowarzyszenie odbiera macewy znalezione wcześniej w rejonie Targowiska, z zdeponowane u Miejskiego Konserwatora Zabytków. Wrócą one do Fordonu i będą wyeksponowane w lokalnym muzeum, które powstanie (miejmy nadzieję) w przyszłym roku.

[seth]

Kiedy zajrzałem na podwórko Miejskiego Konserwatora, oniemiałem Czekały na nas ze dwie tony (lekko licząc) macew znalezionych w Fordonie. Jako że wyzwanie przerosło trochę nasze możliwości, akcję odzyskania żydowskich nagrobków przenieśliśmy na później. Osobiście, jestem zachwycony.

[seth]

Pierwsza część macew jest już w Starym Fordonie. Stowarzyszenie zapewniło powierzchnię pod dachem. W tym miejscu macewy zostaną oczyszczone, min. z betonu oraz przetłumaczone.
Wiemy już, że część macew jest z fordońskiego kirkutu, reszta z pierwszego cmentarza żydowskiego na Wzg. Dąbrowskiego. Te ostatnie pochodzą z rejonu ulicy Marcinkowskiego.
Jako że kirkut ten założyli Żydzi z Fordonu, postanowiliśmy ocalić je i wystawić w jednym miejscu.
Teraz czeka nas żmudna praca. Myślę, że po ok. miesiącu/dwóch będę mógł napisać coś bardziej konkretnego.
Niektóre macewy są już dwujęzyczne.

[seth]

Być może wiecie już z lokalnej prasy, vide Express Bydgoski, SMSF odebrało od Miejskiego Konserwatora Zabytków cztery ciężarówki macew. Teraz przed Stowarzyszeniem ogrom pracy, ale damy radę.

[seth]

O ile wolny czas pozwoli, przecinak mozolnie odkuwa zamknięty w betonie tekst. Na razie mogę napisać tyle, że spora część macew pochodzi z pola przeznaczonego dla kobiet i dzieci.
Każdy nagrobek otrzymuje numer, jest mierzony i fotografowany. Tekst w języku hebrajskim i niemieckim to kolejny etap identyfikacji.

[seth]

Zwykły dzień odkuwacza macew wygląda tak; przecinak, młotek, pędzel i szczotka. Tak po prawdzie przecinaki są trzy, a szczotek też jest kilka. Do tego papier ścierny o wysokiej gramaturze. Po wszystkim macewa jest myta, numerowana, wymierzona i opisana. Tekst niemiecki nie jest wielką przeszkodą. Z hebrajskim jest różnie, zwykle podstawowe zwroty są jasne, nazwiska i imiona też. Co do reszty, trzeba się konsultować.
Pot leje się strumieniami, ale co tam, zawsze coś się odkuje.
Fragment macewy której zdjęcia prezentuję poniżej jest o tyle niezwykły, że zachowało się czernienie znaków opisujących zmarłego. Ważniejsze jest to, że imię i nazwisko było złocone. Udało się i to ocalić.

[seth]

W temacie drgnęło, ale nasze forum jest pierwsze.

Tłumaczenie macew numer 1 i 2;

1.
Niech jego/jej dusza będzie związana węzłem życia/Niech bóg zwiąże jego duszę węzłem życia.

2. Zmarł/odszedł dwulatek w miesiącu Elul i został pochowany/pogrzebany w dniu… Niech jego dusza będzie związana węzłem życia. Izrael Reiser.

[Ewing]

Czy taki zapis daty jest charakterystyczny dla macew, czy to jakiś wyjątek?

[seth]

Typowy. Jednak forma lamentu bywa odmienna. Zawsze tekst macewy ustalał rabin.

[seth]

W przypadku tego znaleziska tekst który się zachował brzmi;


"Niech jego/jej dusza będzie związana węzłem życia"

Jest to pierwsza dwustronna macewa, o tak bogatej ornamentyce. Człowiek który ją przyniósł, wiedział że jest gdzieś pod jego drewutnią. Przyszedł czas remontu, i macewa trafiła do Stowarzyszenia Miłośników Starego Fordonu. Szkoda, że niewiele z niej zostało.
Na zdjęciu drugim napis jest "do góry nogami"

[seth]

Kolejne odkute macewy.

[seth]

W dniu dzisiejszym udało się pozyskać kolejne fragmenty macew z Fordonu. Jest tego niewiele. Przez ostatnie lata przynoszono kawałki do SP4 przy Wyzwolenia gdzie czekały na lepsze czasy.
Większość zachowała oryginalne malowanie. Tekst kolor czarny, personalia i zdobienia złoty. Szczególnie interesujące są dwa większe fragmenty. Pierwszy to górna część macewy, z widoczną literę "pe". Od po nikbar- tu pochowany. Druga z fragmentem tekstu. Podobną udało się mi wykopać przy Frycza-Modrzewskiego. Okaże się czy stanowią całość.