Cmentarz ewangelicki - Sokole Kuźnica

[WDW]

Żołnierze rosyjscy w Mąkowarsku ? Chyba jak Napoleona gonili.... Radzieccy/sowieccy jeśli już.
A na jakich to okolicznych cmentarzach spoczywają?

[Hrab]

[/quote][/quote]
W nawiązaniu do przedstawionej przez WDW inwentaryzacji mogiły wojennej kilka zbieżnych z tym tematem informacji:
Dowiedziałem się od świadka wydarzeń z 1945 roku w tej okolicy, że w Hamerze miał miejsce incydent z jeńcami niemieckimi, których skutkiem mogła być ta lub zupełnie inna mogiła w okolicy cmentarza.
Otóż zostało wziętych do niewoli 22 Niemców. Młody podporucznik schował pistolet. Może próbował uciec, a może po prostu znaleziono tę broń. Dowódca kompanii czerwonoarmistów, pewien kapitan, przetrzymywał jeńców 2 dni w Hamerskim młynie czekając na decyzję dalszego postępowania po incydencie. Był on żonaty z rosyjska pielęgniarką, która była przy jego kompanii. Wymogła ona decyzję o rozstrzelaniu jeńców. Rozstrzelani zostali pochowani w zbiorowej mogile przy drodze do cmentarza jednak nie na samym cmentarzu lecz po jej prawej stronie niedaleko przed samym cmentarzem. Obecnie miejsce mogiły jest prawdopodobnie częściowo zalewane płytką wodą. Niemcy z tej mogiły nie zostali ekshumowani.
Wiele wskazuje, że może chodzić o tę samą mogiłę, co w materiałach WDW, a zarazem jest tyle różnic, że może to być zupełnie inny grób.

[Hrab]

Żeby nie mnożyć wątków wspomnę tu o usłyszanej informacji o placówce NKWD w Sokole Kużnicy w czasie przejścia frontu. Znajdowała się ona w gospodarstwie nieopodal obecnego pensjonatu Rybakówka nieco w stronę Koronowa – bliżej lasu. Funkcjonowała tu około dwóch tygodni. Ciekawostką jest to, że zostali zapamiętani jako lubiący zdrowo popijać, a dowódca placówki paradował w stanie mocno wskazującym obwieszony wielkimi przeciwpancernymi granatami o litrowej pojemności przypominającymi puszki z tuszonką. Granaty te uchodziły za bardzo niebezpieczne z uwagi na możliwość niezamierzonego odbezpieczenia. Wszyscy się w okolicy bali go m.in. właśnie z tego powodu. Charakterystyczne było też to, że w większości funkcjonariusze placówki, w tym tenże dowódca, to byli Żydzi. Zjawisko dość typowe w systemach totalitarnego ucisku. Chodzi o angażowanie mniejszości mniej utożsamiających się z narodem do służb potencjalnego ucisku. Kiedyś zwróciłem uwagę, że w jednostkach wojskowych MSW (tzw. Nadwiślańskie…) będących spadkobiercami KBW, było bardzo wielu żołnierzy mniejszości (np. białoruskiej) ze wschodniej Polski. To były lata osiemdziesiąte, kiedy pieśni rezerwy brzmiały w pociągach i na dworcach, a wzrok przyciągały pracochłonnie wykonane kolorowe chusty.

[omen]

Dowódca kompanii czerwonoarmistów, pewien kapitan, przetrzymywał jeńców 2 dni w Hamerskim młynie

Hrab,nie ma swiadkow tylko opowiadacze,bajkopisarze

MLYN HAMER ZOSTAŁ SPALONY 1 WRZESNIA

[Lucim]

Dla ciekawych tematu.
Byłem tam kilka dni temu.
Metalowego ogrodzenia brak.
Złomiarze nie mają za grosz szacunku
dla zmarłych.

Ten opis jak najbardziej prawdziwy.
http://conrad600.w.interia.pl/800/histo ... znica.html

Jak tak można? ---

[omen]

Takich cmentarzy w okolicy jest bardzo dużo,resztą nikt sie nie interesuje?
cmentarz nie był zdewastowany,ale w czasie nawałnicy spadło drzewo i rozbiło płotek.
Metalowe elementy leżace na ziemi,zostaly usuniete przez mysliwych, (np. sarna mogła złamać na nich nogę,lezały na scieżce przechodzenia do wodopoju zwierzyny.

[Hrab]

Tam nie było żadnej jeleniej ścieżki. Na wodopój za stroma skarpa.
Najwyraźniej sarny i jelenie z niedoboru żelaza zżarły płotki. Przecież nie jest do pomyślenia żeby zrobili to ludzie.

[Hrab]

A co do świadków, których nie ma (jak piszesz), to ta opowieść jest od świadka, który widział rozstrzelanych i tego gościa obwieszonego granatami.

[omen]

nasluchalem sie wielu ballad,jak bylem początkującym historykiem,to w nie wierzylem.
juz w 2003 roku badaliśmy te tereny.
Nie chce siać zamętu,ale wiele opowiesci,także tych pisanych to w większości domysły.
Świadkowie którzy byli tam zaraz po wydarzeniach wrzesniowych i w ich trakcie niestety juz nie zyją.
Dokładną i najbardziej realna wersje wydarzen podał nam pan z Lucimia,niestety był juz na lożu śmierci,kilka dni po tym zmarł.
Wydarzenia w Sokolu Kuźnicy byly opowiedziane przez 4 ''naocznych świadkow'',różniły się od siebie,a także od tych opisanych w Tygodniku Tucholskim .
Nawet opisane wydarzenia w pamiętnikach nie pokrywaly sie z badaniami w terenie,nocna próba odbicia przyczólku od strony południowej jest mylna, Polacy nacierali od wschodu,ale szybko sie wycofali,teren byl zbyt dobrze i mocno obsadzony.
3-4 czołgi niemieckie przegnały kilkuset naszych,pozostawili na miejscu cale wyposażenie,zabrali tylko broń i troche amunicji.
Guderian dojezdzając do mostu kilka godzin później zastał tylko kilku kolarzy.
Na pochwałe zasłuzyli żolnierze na drodze hamerskiej w okolicy Łachowa,wysrzelili całą amunicję(100 magazynkow) z Karabinu ckm Wz.28 i zdąrzyli się wycofać. Zahamowało to na kilkadziesiąt minut piechotę.Kolarze wpraowadzili w błąd niemców bardzo skutecznie,na tyle,ze usawili przeciwko naszym az 4 stanowiska ckm w dalekiej odleglości od skarpy.
dokladny opis bedzie za jakiś czas.

[Lucim]

Na pochwałe zasłuzyli żolnierze na drodze hamerskiej w okolicy Łachowa,wysrzelili całą amunicję(100 magazynkow) z Karabinu ckm Wz.28 i zdąrzyli się wycofać. Zahamowało to na kilkadziesiąt minut piechotę.
dokladny opis bedzie za jakiś czas.

Należy wspomnieć, że na tej pozycji był użyty również
Polski karabin przeciwpancerny WZ-35 Ur.
Osobiście znalazłem tam dwa niesygnowane naboje.
Kilka dni temu wyszedł trzeci - tym razem sygnowany.
Więcej można zobaczyć na tym filmiku.
Podkład muzyczny - żartobliwy.
http://www.youtube.com/watch?v=Az5hV6-8 ... e=youtu.be
Więcej fotek - http://www.explorationelite.fora.pl/fan ... 04-30.html

[Hrab]

Na Hamerskiej Drodze jest też miejsce, gdzie zostały rozbite polskie tabory ze skrzyniami z amunicją karabinową. Są chyba nawet niemieckie zdjęcia tych taborów. Dzieciaki z okolicy przez całą wojnę i jeszcze po jej zakończeniu wygrzebywały tam tę amunicję z piachu i wrzucały do ogniska. Może tam coś znajdziesz.

[Lucim]

Na Hamerskiej drodze oczywiście można znaleźć jeszcze amunicję.
Teraz już rzadziej. Przeszedłem ją całą kilka razy.
Co do rozbitych taborów kolego jest to nieco inna droga.
Już namierzona.
Pozdro.

[Hrab]

Chodząc nad brzegami zalewu po jego wschodniej stronie, naprzeciw cmentarza, zauważyłem pozostałości kilku lub kilkunastometrowego rowu, który wygląda na stanowisko ogniowe służące do obserwacji i ostrzału osady Hamer wraz z mostem na Brdzie. Miejsce to zaznaczyłem z pewnym przybliżeniem pomarańczowym kółkiem. Jest to na stromym wzgórzu nad dawną Brdą. Z relacji świadka września 1939 roku w tej okolicy wiem, że ze znajdującej się także naprzeciw cmentarza, ale nieco na północ od tego miejsca bindugi, Polacy trafili czołg z działka przeciwpancernego w czasie trwania niemieckiej przeprawy przez Brdę. Działo to niespodziewanie pojawiło się w tym miejscu wraz z polskimi oddziałami przemieszczającymi się z północy. Czołg wpadł do Brdy i był po jakimś czasie wyciągany z użyciem stalowych lin. Część lin popękała i leżała jeszcze długo w okolicy przeprawy (złomiarze to rasa wyhodowana po wojnie).

[Lucim]

Kolego " Hrab" nie wie skąd masz te informacje, ale jedno Ci powiem , na pn od cmentarza żadnej przeprawy nie było. Tym bardziej czołgów. Działek Ppanc Polacy tam nie mieli.
Pojazdy uszkodzone i unieruchomione w liczbie 3 sztuk były z kb ppanc wz 35 .
A co do relacji miejscowej ludności to tyle się nasłuchałem różnych opowieści, że aby trafić
na stanowiska bojowe to poświęciłem wiele czasu i paliwa.
Miejsce okazało się być zupełnie gdzie indziej.

[Hrab]

Nie wiem gdzie Ty wyczytałeś u mnie o przeprawie na północ od cmentarza. Nawet na mapce pokazałem pole ostrzału z tego okopu na przeprawę znajdującą sia na południe od tego miejsca, czyli na Hamer. Tuż dalej na północ była binduga - patrz niemieckie mapy - Ablage, czyli odkryte miejsce do przygotowania drewna do spławu. To, że w tym miejscu nie kopałeś, to nie znaczy że ono nie istnieje, ani że nie było tam okopu. Jakiś rów jest. A czy działo było, czy nie to nie wiem. Napisałem co słyszałem.

[Lucim]

To, że w tym miejscu nie kopałeś, to nie znaczy że ono nie istnieje, ani że nie było tam okopu. Jakiś rów jest. A czy działo było, czy nie to nie wiem. Napisałem co słyszałem.

Nie ma kolego powodów do nerwów.
Bardzo dobrze, że napisałeś co słyszałeś.
Każda informacja jest bardzo cenna i warta sprawdzenia.
PzDr.

[Hrab]

Jak się domyślam Twoje odkrycia są na zachodniej stronie zalewu w rejonie zatopionego z obu końców odcinka „Hamerskiej”, czyli drogi prowadzącej dziś znikąd do nikąd. Natomiast w tej okolicy, po wschodniej stronie zalewu, znalazłem jeszcze jeden okop, czy też suchy rów, jak określają to mapy lub może wał ziemny. Widać go z drogi udostępnionej dla ruchu biegnącej lasem między Klonowem, a Wielonkiem. Jest to rejon Sokole Kuźnicy, ale już pod Sielanką – leśniczówką na skraju terenów Suchej. Przeszedłem się po lesie nieco głębiej i okazało się, że ten rów i leżący przy nim spory wał ziemny ma zarys prostokąta. Jego niepełny zarys – tylko dwa boki - pokazują mapy WIG z 1934 roku i niemiecka z 1940. Wcześniejsze mapy niczego w tym miejscu nie pokazują. Rów nie ma typowych dla okopów zakosów. Raczej był kopany w liniach zbliżonych do prostych, ziemię odrzucano w przewadze na jedną stronę, chociaż nie domyśliłem się reguły wyboru tej strony. Czy ktoś może wie czemu służył ten wytwór ludzkich rąk? Nie nasuwa mi się skojarzenie z wojną, chyba musiałby to być jakaś okopana baza dla całego pułku. Zarazem nie ma tam czego odwadniać. Jest to teren suchy i mocno wznoszący się w stronę Suchej.

[omen]

tworzono tak szkółki drzewek, w latach 50-60tych w lasach pojawił się bardzo uciążliwy szkodnik, zbierano całą sciółkę, i tworzono kopce, mijesca szkółkarskie były okopywane rowem,mozna to jeszcze zobaczyć na drodze z sTACJI KLONOWO do Zamzenicy,na pierwszym zakręcie.

[Hrab]

Może masz rację, ja też kojarzę te rowy z możliwą działalnością leśną lub jeszcze wcześniejszą rolniczą. Opcja wojskowa - możliwe, że jakaś ćwiczebna. Natomiast piszesz o latach 50-tych i później. Rowy są już na starszych mapach.

[Hrab]

Kiedyś, zanim znalazłem ten cmentarz w lesie i na mapie, słyszałem też opowieści o zapomnianym żydowskim cmentarzu. Widocznie ludzie widzą w telewizji głównie zaniedbane cmentarze żydowskie i takie mają pierwsze skojarzenia. Właśnie ta opowieść mnie zainspirowała do znalezienia tego miejsca. Jest to stary cmentarz ewangelicki.

Tak napisałem kiedyś.
Dzisiaj, na potwierdzenie tej tezy, załączam wyciągi ze z XIX – wiecznych statystyk. Żydów, przynajmniej w myśl zasad tworzenia tych statystyk, w Sokole Kużnicy (czy też Hamerze), wg tych zapisów nie było.
Jednak są przesłanki do twierdzenia, że w tamtych czasach granica między określeniem (w myśl pojęć tych tabel) ewangelik, a Żyd w rozumieniu ścisłego przypisania do judaizmu, była płynna.