Droga wodna Wisła - Odra

[Maciej Kulesza]

Najciekawszy szlak rzeczny w Polsce. Droga wodna łączy Wisłę z Odrą. Jej długość wynosi 294,3 km. Prowadzi z Bydgoszczy do Kostrzyna nad Odrą rzekami: Brdą, Kanałem Bydgoskim, Notecią i Wartą.

Szlak stanowi fragment drogi wodnej E70, jednej z trzech międzynarodowych dróg wodnych które przechodzą przez nasz kraj.
Tutaj mapa dróg wodnych
http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Miedz ... Polski.PNG

Na szlaku wodnym znajdują się aż 22 śluzy. Kilka z nich jest powszechnie znana ponieważ przebiega przez miasto Bydgoszcz.


Aby zobrazować szlaki w naszym regionie umieszczam Schemat Dróg Wodnych Bydgoskiego Węzła i Rzeki Warty.


Na zamieszczonym schemacie widać 22 śluzy Wisła-Odra i 12 (4+8) śluz na drodze Warta - Kanał Bydgoski. W regionie mamy razem aż 34 śluzy. Nigdzie w Polsce nie ma więcej śluz niż w naszym regionie.

W kolejnych postach pokażę poszczególne śluzy i urządzenia hydrotechniczne, na drodze Wisła-Odra, aż do śluzy nr ... To na sam koniec. Może uda się uzupełnić w trakcie kolejne śluzy do kolekcji. Zdjęcia i opisy będę wklejał sukcesywnie i będzie to owoc kilku wycieczek na przestrzeni kilku lat.

Rozpoczynamy od Brdyujścia.

[Maciej Kulesza]

Stopień Czersko Polskie składa się z następujących obiektów:
• śluza komorowa Czersko Polskie
• jaz walcowy
• przepławka przy jazie walcowym (prawy przyczółek jazu)
• elektrownia wodna w maszynowni jazu (na lewym brzegu) – max. przełyk 3.5 m3/s
• elektrownia wodna na prawym brzegu jazu – przelew boczny (poza administracją RZGW – administrator spółka MEWAT) – max. przełyk 30 m3/s
• nieczynna śluza Brdyujście nr 1

Więcej informacji o stopniu wodnym
http://www.bsmz.org/articles.php?article_id=28


Widok z lotu ptaka na nieczynną Śluzę nr 1 w Brdyujściu. Zabytkowa śluza nr 1 Brdyujście - zbudowana w roku 1879 służyła do roku 2002, kiedy to oddano do użytku śluzę Czersko Polskie.



Widok na obie śluzy. Powyżej tor regatowy, awanport dolny Śluzy Brdyujście, awanport dolny i górny Śluzy Czersko Polskie, ujście Brdy do Wisły i Wisłą w kolorze szaro-zielonym



Widok z lotu ptaka. Od lewej: Wisła, ujście Brdy, nowa śluza, stara śluza, tor regatowy



Szerszy kadr pokazujący wielkość toru regatowego i Wisły.



Kolejne zdjęcie na Śluzę nr 1 Czersko Polskie z lotu ptaka. Podstawowe parametry śluzy: długość całkowita śluzy 164.00 m, długość użytkowa komory 117.90 m, szerokość użytkowa komory 12.00 m


Stopień wodny Czersko Polskie, jest w administracji RZGW Gdańsk, tworzą śluza i jaz na połączeniu Wisły i Brdy (drogi wodnej Wisła - Odra). Zadaniem stopnia jest umożliwienie żeglugi rzeką Brdą skanalizowaną (od rz. Wisły do Kanału Bydgoskiego i dalej do Odry).
Więcej informacji na stronach RZGW Gdańsk
http://www.rzgw.gda.pl/?mod=content&pat ... Y%201--,64

[Ewing]

Zdjęcia z lotu ptaka są super, bo dopiero na nich można zobaczyć konstrukcję w całości
Klika podobnych fotek Brdyujścia można też znaleźć w galerii na naszej stronie http://www.bsmz.org/photogallery.php?album_id=37

[Maciej Kulesza]

Śluza nr 1 Brdyujście

Śluza nr 1 Brdyujście nieczynna - widok na komorę, dolne wrota i sterownię. Wymiary śluzy: długość - 60 m. ; szerokość - 18 m. ; głębokość
na progu - 2,5 m.


Widok na komorę śluzy. Na pierwszym planie oryginalna balustrada z okresu budowy



Dolne wrota wsporne i budynki sterowni. Sterowanie było ręczne i elektryczne



Widok z mostku nad dolną głową śluzy w kierunku wrót górnych.



Awanport górny. Śluza została wyłączona z eksploatacji poprzez umieszczenie szandorów od górnej wody.




Śluza nr 1 Czersko Polskie

ŚLUZA CZERSKO POLSKIE - Rok budowy 2002
Śluza Czersko Polskie jest śluzą komorową o konstrukcji dokowej z betonu dozbrojonego. Konstrukcja śluzy podzielona jest na sekcje dylatacyjne: głowa górna, 7 sekcji komory i głowa dolna. Dylatacje uszczelnione taśmą dylatacyjną PCW.
Zamknięcia głowy dolnej stanowią wrota wsporcze dwuskrzydłowe, głowy górnej klapa typu Czabelki. Komora jest napełniana i opróżniana przez kanały obiegowe, umieszczone symetrycznie w głowie dolnej oraz poprzez klapę w głowie górnej. Nad głową dolną śluzy znajduje się most drogowy umożliwiający dojazd do jazu Czersko Polskie.

Podstawowe parametry śluzy:
długość całkowita śluzy 164.00 m , długość użytkowa komory 117.90 m, szerokość użytkowa komory 12.00 m, głębokość NWŻ nad progiem górnym 4.00 m, głębokość NWŻ nad progiem dolnym 3.50 m
źródło: RZGW Gdańsk

[BYDZIAK 1958]

Na drugim zdjęciu z samolotu, a jeszcze bardziej na trzecim, widać różnicę koloru wód Brdy i Wisły, na ich styku. Wisła uchodzi za brudną rzekę. Brda jest raczej czysta. Te kolory na zdjęciu, to potwierdzenie tego stanu, czy to tylko gra światła i odcieni?

[Maciej Kulesza]

Śluza nr 1 Czersko Polskie


Awanport dolny. Przycumowane barki.



Dolne wrota. Widok w kierunku górnej wody



Dolne wrota. Widok na komorę śluzy w kierunku dolnej wody



Widok z mostu na komorę śluzy. Górne wrota podniesione.



Widok na wypełnioną komorę śluzy. Na pierwszym planie wrota górne.



Napełnianie komory śluzy



Jaz Walcowy.
W bezpośrednim sąsiedztwie każdej śluzy znajduje się jaz np. walcowy, iglicowy, klapowy. Przez jaz przelewa się nadmiar wody płynący rzeką. Wielkość przelewu wody jest regulowana przez jaz w zależności od wysokości poziomu i ilości wody w rzece.
Śluza Czersko Polskie i Brdyujście posiada jaz walcowy oddalony wyjątkowo w odległości około 1.500metrów od Śluzy Czersko Polskie. Niemieccy architekci wybudowali w pierwszej kolejności jaz iglicowy, a następnie jaz walcowy w poprzek pierwotnego koryta ujścia rzeki Brdy do Wisły.






O historii jazu walcowego i odkrytego niedawno prze Forumowiczów jazu iglicowego przeczytasz tutaj
viewtopic.php?f=101&t=5793

[Maciej Kulesza]

Na drugim zdjęciu z samolotu, a jeszcze bardziej na trzecim, widać różnicę koloru wód Brdy i Wisły, na ich styku. Wisła uchodzi za brudną rzekę. Brda jest raczej czysta. Te kolory na zdjęciu, to potwierdzenie tego stanu, czy to tylko gra światła i odcieni?

To potwierdzenie stanu rzeczy. Widać to wyraźnie na tych zdjęciach na których słońce jest "za aparatem".

Dolny odcinek Brdy skanalizowanej.

Na tych zdjęciach widać pierwotne zakola rzeki. Widać wyraźnie jak rzeka wcześniej meandrowała zanim jej koryto zostało wyprostowane pod koniec XIX wieku.
Na pierwszym planie po lewej stronie od mostu kolejowego niezrealizowany węglowy port rzeczny dla D.A.G. którym pisał Jarek: "Bydgoska kolej linowa" viewtopic.php?f=11&t=5297



Jeszcze jedno zbliżenie na most i niezrealizowany port rzeczny.

[Maciej Kulesza]

Śluza Kapuściska. Kolejna budowla hydrotechniczna na rzece, a właściwie jej pozostałości.


O odnalezionej Śluzie nr 2 Kapuściska i resztkach jazu iglicowego przeczytacie tutaj viewtopic.php?f=101&t=835

Umieszczam ponownie zdjęcie z lokalizacją odnalezionej śluzy. Wart zwrócić uwagę na wyspę (nazwa chyba Ptasia Wyspa) po prawej stronie. Wyspa znajduje się tuż obok Kartodromu i powstała na skutek wyprostowania koryta rzeki pod koniec XIX wieku. Koryto przekopano aby ułatwić żeglowanie po Brdzie.

[Maciej Kulesza]

To samo miejsce. Widok w kierunku północnym. Widać, że zakole Brdy w tym miejscu było wyraźnie większe. Rzeka jest gęsto obrośnięta przez drzewa i krzewy. Mimo, że przepływa przez miasto jest rzeką "dziką".



Poruszamy się w górę rzeki na odcinku Brdy skanalizowanej. Od Tesco w górę, rzeka wije się leniwie zakolami



Na wysokości dworca PKS jej koryto jest podobne.



Ulica Stary Port między mostami to prosty odcinek.



Za ul. Mostową rzeka skręca w kierunku północnym i mamy Wyspę Młyńką.



Za powstanie Wyspy Młyńskiej odpowiedzialny jest Jaz Farny


Jaz usytuowany na połączeniu Brdy młyńskiej (Młynówki) z Brdą skanalizowaną w km 11+820 Brdy skanalizowanej
Jego zadaniem jest przepuszczanie wód Brdy młyńskiej do Brdy skanalizowanej. Jaz wybudowano w roku 1899. Przebudowano w 1970r i w 1996r.



Posiada on konstrukcję betonową dokową dwuprzęsłową. Budowla składa się z korpusu z niskim progiem wys. 80 cm, przyczółków, filara oraz płyty wypadowej z urządzeniami do rozpraszania energii wody. Zamknięcia jazu stanowią dwie stalowe zasuwy dwudzielne o napędzie mechaniczno - elektrycznym oraz ręcznym.




Miejsce pracy śluzowego



Absolutny hit. Szafka na klucze w budynku śluzowego. Te zdjęcia zapewne kiedyś były kolorowe, wyblakły od światła. Zakładam, że wiszą tak od około 15-20 lat. Absolutny zabytek! Fotografia wykonana w kwietniu 2008 roku.



Jaz ulgowy

Usytuowany jest pomiędzy Brdą młyńską a Brdą skanalizowaną. Położony jest w km 12+170 Brdy skanalizowanej
Jego zadaniem jest przepuszczanie wód Brdy młyńskiej do Brdy skanalizowanej w przypadku przepływu wód powodziowych rzeką Brdą (jaz stanowi wspomaganie dla jazu farnego). Jaz ulgowy wybudowano w roku 1920r. Zamknięcie jazu stanowi pięć dwudzielnych zasuw. Ustrój nośny prowadnic wykonano w postaci stalowej ramy zamontowanej w progu i w przyczółkach.
Poszycie zasuw drewniane. Mechanizmy napędzane ręcznie. Jaz posiada konstrukcję betonową o jednym świetle. Światło to jest
podzielone na pięć przęseł przez prowadnice zasuw.

Nie znalazłem innego zdjęcia


Wypadało by napisać o Międzywodziu. Kiedyś woda płynęła tamtędy naturalnie. Obecnie wodę pompują pompy. Soro pompy nie warto pisać. Kiedyś woda się przelewała, teraz trzeba ją tłoczyć ku uciesze dzieci i mieszkańców.

[Maciej Kulesza]

Mała Elektrownia Wodna "Kujawska" na Młynówce.



Spiętrzona poprzez jaz farny i jaz ulgowy rzeka Brda, opływając silnym nurtem (Młynówką) Wyspę Młyńską napędza turbiny wodne elektrowni na 11,87 km drogi wodnej. Dawnej mieściła się w tym miejscu Mennica Królewska, a później Kaszarnia. We wnętrzach elektrowni jest ogromna kolekcja odbiorników radiowych i urządzeń elektrycznych.



Więcej o elektrowni można przeczytać tutaj.
viewtopic.php?f=101&t=3584&p=22573&hilit=elektrownia+kujawska#p22573



Śluza Miejska nr 2

Widok na dolne wrota od strony grobli.



Śluza umożliwia pokonywanie przez jednostki pływające różnicy poziomów wody, spiętrzonej za pomocą jazów farnego i ulgowego i ich ruch pomiędzy śluzami Czersko Polskie a Okole. Jest to śluza komorową o konstrukcji dokowej z betonu z licówką ceramiczną. Narożniki narażone na uszkodzenia podczas śluzowań wykonane są z ociosanego granitu.

Konstrukcja śluzy podzielona jest na sekcje dylatacyjne: głowa górna, komora i głowa dolna. Zamknięcia głowy dolnej stanowią wrota wsporne dwuskrzydłowe. Zamknięcie głowy górnej stanowi stalowa pochylana klapa. Komora jest napełniana i opróżniana
przez kanały obiegowe, umieszczone symetrycznie w głowach śluzy, które zamykane są stalowymi czterema zasuwami. Zamknięcia śluzy i kanałów obiegowych posiadają napędy elektromechaniczne oraz ręczne. Śluzę wybudowano w 1914r. w miejscu poprzednich konstrukcji drewnianych i w miejscu poprzedniej śluzy trapezowej (workowej).

Widok od strony awanportu górnego na wypełnioną komorę śluzy. Po prawej stronie początek Młynówki.



O śluzie trapezowej można przeczytać tutaj
viewtopic.php?f=101&t=3928&p=34962&hilit=%C5%9Bluza+workowa#p34962

Podstawowe parametry śluzy:
Klasa budowli III (jako śluza położona na drodze wodnej klasy II)
Długość całkowita śluzy 78.72 m
Długość użytkowa komory 57.40 m
Szerokość użytkowa komory 9.60 m
Głębokość wody nad progiem górnym 2.67 m (przy normalnym piętrzeniu)
Głębokość wody nad progiem górnym 2.20 m (przy minimalnym piętrzeniu)
Głębokość wody nad progiem dolnym 2.46 m (przy tzw. wodzie normalnej eksploatacyjnej)


HYDROWĘZEŁ BYDGOSZCZ tworzy śluza, i dwa jazy na rzece Brdzie skanalizowanej (drogi wodnej Wisła - Odra). Hydrowęzeł Bydgoszcz położony jest w mieście Bydgoszcz na rzece Brdzie (łączy rzekę Brdę Młyńską z Brdą skanalizowaną). Zadaniem stopnia jest umożliwienie żeglugi rzeką Brdą, stanowiąca drogę wodną II klasy (od rzeki Wisły do Kanału Bydgoskiego i dalej do Odry). Hydrowęzeł znajduje się w administracji RZGW Gdańsk

Hydrowęzeł Bydgoszcz składa się z następujących obiektów:
- Śluza Miejska (tzw. śluza nr 2)
- jaz ulgowy przy ul. Mennica
- jaz farny
- przepławka

[bunkier]

Trochę ruchomych zdjęć ze Śluzy nr 1 oraz Jazu Walcowego:
http://www.youtube.com/watch?v=gERs_75TuAc

Wspomniana wyżej Elektrownia Kujawska:
http://www.youtube.com/watch?v=1jtOymYsP_w

[Maciej Kulesza]

Śluza nr 3 Okole.

Śluza znajduje się na Kanale Bydgoskim Km. drogi wodnej - 14,80.

Widok z mostu na górne wrota Św. Antoniego. Dolne wrota wsporne są otwarte

Podstawowe parametry śluzy:
Długość użytkowa śluzy 57,40 m
Szerokość użytkowa komory 9.60 m
Głębokość wody nad progiem dolnym 2.58 m (przy tzw. wodzie normalnej eksploatacyjnej)


Szerszy kadr na awanport górny. Po lewej stronie szandory ustawione na stojakach. Za szandorami widoczny północny betonowy przyczółek mostu (prawdopodobnie stalowego) który łączył oba brzegi. Warto zajrzeć tutaj viewtopic.php?f=16&t=38&start=20 i przeczytać jak Gustlik wysadzał śluzę



Niemieccy architekci na odcinku dwukilometrowym zaprojektowali Nowy Kanał Bydgoski i wybudowali dwie "bliźniacze" śluzy nr 3 Okole i nr 4 Czyżkówko. Nowy odcinek miał usprawnić żeglugę i skrócić uciążliwy proces śluzowań. Śluzy umożliwiają podniesienie poziomu wody do wysokości 8,06 m na śluzie Okole i do wysokości 8,13 m na śluzie Czyżkówko do normalnego poziomu piętrzenia (NPP).

Obie zostały oddane do użytku jesienią 1915 r. Podstawowa równica między śluzami to miejsce umieszczenia zbiorników oszczędnościowych, które gromadzą część wody spuszczanej do rzeki. Na Okolu zbiorniki wybudowano po północnej stronie śluzy,
na Czyżkówku po stronie południowej. Stary odcinek o długości 3,5 km (z pięcioma śluzami) wyłączono z użytku i pozostawiono jako rezerwową drogę wodną - teraz nieczynną.

Plan śluzy Okole z 1916 roku.
Plan został wykonany przez Urząd ds. Budownictwa Wodnego w Bydgoszczy i przedstawia dwa rzuty Śluzy 3 Okole ( Schleusenau). Rysunek powyżej to tylny widok południowego muru śluzy. Rysunek dolny to przekrój przez zbiornik (oszczędnościowy). Rysunki zostały wykonane w skali 1:100. Na pierwszym rysunku kreślarz dokonał wpisu oznaczając grunt pod śluzą jako "twarda glinę o zabarwieniu niebieskim". Po prawej stronie u dołu forma akceptacji za pomocą odręcznego wpisu piórem : "Bydgoszcz, październik 1919 Zarząd Urzędu ds. Budownictwa Wodnego [podpis nieczytelny] Starosta".


Więcej unikalnych planów śluzy Okole jest tutaj
viewtopic.php?f=101&t=5838
i tutaj
http://bydgoszcz.gazeta.pl/bydgoszcz/5, ... .html?bo=1

Śluzę dzięki uprzejmości RZGW zwiedzaliśmy od środka.


Komora śluzy. Widok w kierunku górnych wrót.


Prawy korytarz obiegowy śluzy


Relacja zwiedzania śluzy z "Bunkrem"
http://bydgoszcz.gazeta.pl/bydgoszcz/1, ... ECIA_.html

Wypełnione oba zbiorniki oszczędnościowe.


Otwarte dolne wrota śluzy


Jedna z trzech maszynowni śluzy. Autorem zdjęcia jest Kazan 41. Zdjęcie pochodzi z FotoForum Bydgoszcz

[Maciej Kulesza]

Śluza nr 4 Czyżkówko.

To druga "bliźniacza" śluza. Od śluzy nr 3 Okole różni się usytuowaniem zbiorników oszczędnościowych. Śluza Czyżkówko ma zbiorniki po południowej stronie komory śluzy, natomiast śluza Okole po północnej. Wybudowana na 15,97 Km drogi wodnej. Jest w lepszym stanie technicznym niż "Okole".

Podstawowe parametry śluzy:
Długość użytkowa śluzy 57,40 m
Szerokość użytkowa komory 9.60 m
Głębokość wody nad progiem dolnym 2.66 m (przy tzw. wodzie normalnej eksploatacyjnej)

Górny zbiornik wyrównawczy.



Dolny zbiornik wyrównawczy



Widok od górny wrót na wypełnioną wodą komorę śluzy



Widok od strony zbiorników wyrównawczych

[BYDZIAK 1958]

Wątek zapowiada się ciekawie, bo do Odry jest daleko. A skoro już jesteśmy przy śluzach nowego kanału, to warto pokazać tu jeszcze podobne ujęcia. Autorem zdjęć jest Ivica z forum ssc. Myślę, że nie miał by nic przeciw by i tutaj jego zdjęcia były zamieszczone.

Widok na środkowy odcinek nowego kanału.


Śluza Czyżkówko i dalszy odcinek kanału.

[Stanislaw]

Brda w Bydgoszczy. Widok z "Diabelskiego Młyna".

[BYDZIAK 1958]

Fotka z netu. To ponoć nasz kanał, na trudnym do rozpoznania odcinku.

[DawnoTemu]

Okolice Stawowej?

[krajan]

Bardziej mi pasuje odcinek przed obwodnicą, tam do dzisiaj nie ma drzew.

[Maciej Kulesza]

Śluza nr 4 Czyżkówko.

Padł rekord w historii powojennego śluzowania kajaków na Kanale Bydgoskim. Śluzowy - pamiętający czasy kręcenia "Czterech pancernych i psa" wcześniej nie widział takich ilości kajaków.

W niedzielę 13 kwietnia 2014 przez śluzę w odstępach dwóch godzin przepłynęły dwie grupy liczące 170 kajaków.
Wodniacy brali udział w dwóch niedzielnych imprezach. Pierwszy spływ wystartował w Lisim Ogonie, zorganizował go Kujawsko-Pomorski Związek Kajakowy. Popłynęło w nim ok. 60 kajaków.

Dwie godziny po nich na śluzach Kanału Bydgoskiego pojawili się kajakarze ze spływu organizowanego przez Stowarzyszenie "W Drodze" i Muzeum Kanału Bydgoskiego im. Sebastiana Malinowskiego.
W tej imprezie uczestniczyło ponad 150 osób w ponad 100 kajakach. Pierwsza grupa płynęła z Nakła (do przepłynięcia miała 27,5 km). Wyruszyli po godz. 8 rano. Druga - po godz. 12 w okolicy III LO. Wszyscy kajakarze spotkali się przy śluzie Czyżkówko. Uczestnicy spływu trzykrotnie byli śluzowani: na śluzie Czyżkówko, Okole i Miejskiej. - Nie pamiętam, by śluzy kiedykolwiek były tak ściśle wypełnione kajakami - opowiada jeden z uczestników imprezy.

Spływ miał uczcić i urodziny miasta, i 240-tą rocznicę budowy Kanału Bydgoskiego. Za kajakarzami w łodzi motorowej płynął Tomasz Izajasz, kustosz Muzeum Kanału Bydgoskiego. Podczas śluzowania opowiadał o historii kanału.

Cały tekst i więcej zdjęć: http://bydgoszcz.gazeta.pl/bydgoszcz/1, ... z2zAiqUfx1


Zdjęcie dokumentujące około 150 osób w ponad 100 kajakach. Śluza Czyżkówko.

[bunkier]

Śluzowy musiał być na urlopie jak w 1984 roku podobna ilość kajaków była śluzowana
Co prawda na zdjęciu nie widać na jakiej śluzie są kajakarze, ale też ich było sporo.