Ekshumacja w Kosowie.

[Maciej Kulesza]

Szczątki 20 żołnierzy, prawdopodobnie z 15 Dywizji Grenadierów SS, wydobyto we wsi Kosowo koło Nakła. Miejsce wskazał żyjący, naoczny świadek, który w 1945 roku miał 11 lat.

12 listopada 2010 roku Stowarzyszenie "Pomost", wspólnie z Towarzystwem Przyjaciół Pomorskiego Muzeum Wojskowego, dokonało ekshumacji żołnierzy z 15 Dywizji Grenadierów SS, w skład której wchodzili m.in. Łotysze.


Styczeń 1945: walki o Bydgoszcz od strony Nakła
22 stycznia Rosjanie wysłali pierwsze jednostki w stronę Bydgoszczy. Z przyczółka pod Nakłem rosyjskie czołgi wdarły się o 2:00 w nocy do dzielnicy Czyżkówko. 23 stycznia przełamanie frontu między Nakłem i Bydgoszczą zmusiło niemieckie dowództwo do skierowania w rejon Nakła 15. Dywizji Grenadierów SS. To w czasie tych walk prawdopodobnie polegli Łotysze, a ich ciała chowano w zbiorowych mogiłach w przydrożnych rowach. Dzięki naocznym światkom tamtych wydarzeń kilka miejsc ich pochówku udało się odnaleźć.




Kości w Kosowie i świadek
Kosowo leży w połowie drogi między Nakłem a Mroczą. Kilkadziesiąt metrów za budynkiem szkoły, na brzegu pola, zapewne pod koniec stycznia 1945 roku, zostali pochowani żołnierze.
Prawdopodobnie zebrano ich z okolicznych pól. Światkiem tego wydarzenia był 11-letni chłopiec, obecnie mieszkaniec okolicy. Mimo upływu 65 lat doskonale pamiętał miejsce.




Nieśmiertelniki i kilka guzików
Pogrzebano ich w dwóch mogiłach, oddalonych od siebie o kilka metrów. Pierwszą warstwę ziemi usunęła koparka. Zwłoki znajdowały się na głębokości około 1,5 metra. Sposób ułożenia szkieletów wskazuje, że zostali wrzuceni do rowu. Z pierwszej mogiły wydobyto 11, a z drugiej 9 szkieletów. Stan wydobytych nieśmiertelników był na tyle zły, że nie udało się na miejscu dokonać identyfikacji. Obok szczątków znaleziono kilka guzików, dwa grzebienie oraz resztki niemieckiego hełmu.






Nieśmiertelnik wydobyty z ziemi.



Nieśmiertelnik źródło Wikipedia


Wcześniejsza ekshumacja w regionie
Kilka miesięcy wcześniej, w tym samym rejonie, w dniach 28-30 lipca, Stowarzyszenie "Pomost" na zlecenie Fundacji "Pamięć" i Niemieckiego Ludowego Związku Opieki nad Grobami Wojennymi, dokonało ekshumacji grobu w Dąbrówce Nowej. W czasie jej trwania wydobyto szczątki 51 żołnierzy łotewskich i dwóch niemieckich, które zostały pochowane na Cmentarzu Żołnierzy Niemieckich w Starym Czarnowie w województwie zachodniopomorskim. W tym samym miejscu spoczną szczątki odnalezione w Kosowie.



Guziki










-- niedziela, 14 lis 2010, 12:08 --

Więcej zdjęć.
http://fotoforum.gazeta.pl/72,2,745,983 ... wv.x=2&v=2

[Robert Grochowski]

Panie Macieju
Proszę nie zamieszczać takich materiałów w dziale ,,archeologia". Nie mają one bowiem z nią nic wspólnego.
Doceniając wkład i zaangażowanie pracujących tam ludzi, z naukowego punktu widzenia przedstawione na zdjęciach prace to katastrofa. Czy wykonano chociaż namiastkę dokumentacji?

[Maciej Kulesza]

Doskonale rozumiem Pana Panie Robercie. Jest to jednak moja relacja z tego wydarzenia.
Pozdrawiam

[WDW]

Zamieszczanie fotografii z ekshumacji zwłok jest conajmniej niestosowne i nie ma to nic wspólnego z archeologią. Chyba, że zniżamy się do poziomu prasy brukowej.
Forumowicze wylewają łzy nad zaniedbanymi cmentarzami ewangelickimi i żydowskimi, a jednocześnie zamieszcza się na forum zdjęcia SZCZĄTKÓW z MOGIŁY ŻOŁNIERSKIEJ (pomijając fakt, kogo w niej pochowano), którą traktuje się jako medialna atrakcję.
Jestem zdegustowany ustawianiem przy MOGILE reklamy Towarzystwa Przyjaciół Pomorskiego Muzeum Wojskowego. Rozumiem, że zawsze towarzyszy ona pracom ekshumacyjnym?

Najprawdopodobniej będzie wystąpienie do Fundacji "Pamięć" z prośbą o wyjaśnienie udziału Towarzystwa w pracach, na prowadzenie których zezwolenie otrzymało Stowarzyszenie "Pomost".

[Robert Grochowski]

Myślałem, że prowadzenie ,,ekshumacji" w taki sposób to już przeszłość. Jak widać byłem w błędzie.
Całkowicie zgadzam się z WDW. Baner Stowarzyszenie jest doprawdy urzekający, a oprawa medialna doskonale komponuje się z powagą chwili. Jutro zaproszą nas na relacje z prosektorium.
Zaczynam teraz żałować, że nie pomyślałem o zorganizowaniu relacji live z badań na zbiorowej mogile w Tryszczynie. Wówczas każdy, siedząc przed komputerem, przegryzając czipsy i popijając piwko, mógłby do woli oglądać podobne obrazy.
Uszanujmy powagę śmierci - z pewnych rzeczy nie wypada robić sensacji medialnej. Chyba że jestem już dinozaurem, nieprzystającym do obecnych czasów.
Podczas badań w Tryszczynie miałem takiego namolnego osobnika, który przyjechał tylko w celu zobaczenia ludzkich szczątków. Został grzecznie wyproszony z miejsca badań. Miał szczęście, że nie dostał na koniec kopa w d.... A miałem na to wielką ochotę

[Maciej Kulesza]

WDW i Panie Robercie.

Mimo szacunku dla Was obu a w szczególności Pana Panie Robercie i pracy połączonej z pasją którą Pan wykonuje.

Nie zgadzam się aby ekshumacji nie pokazywać bo to nieetyczne. Żadne z tych zdjęć nie pokazuje ludzkich szczątków w sposób uwłaczający godności. Dobrze wiemy, że można było je pokazać w sposób skrajny i niedopuszczalny. To po pierwsze.

Po drugie. Proszę popatrzeć na "nasze podwórko". Przy ekshumacjach np. przy Placu Teatralnym ludzkie szczątki zostały pokazane w internecie, prasie lokalnej, chyba nawet w TV. Nikt nie oburzał się z tego powodu. Przeciwnie, mieszkańcy dowiedzieli się o pochodzeniu szczątków. Gdy te same szczątki ludzkie, były przechowywane w dawnej Kaskadzie i można było je oglądać, fotografować, (na Forum znalazły się zdjęcia viewtopic.php?f=36&t=297) nikt nie oburzał się z tego powodu. Przeciwnie sam je oglądałem z należytym szacunkiem i zainteresowaniem i nie przyszło mi nawet do głowy drwić z tego, czy traktować to jako sensację.

Kolejny przykład. W nawiązaniu do relacji z Brzozy - pochówek Powstańców Wielkopolskich. W czasie prac ekshumacyjnych również pokazano ludzkie szczątki. To było wydarzenie w życiu gminy. Przypuszczam, że 99% mieszkańców nie wiedziało, że w tym miejscu pochowano Powstańców. Nikt z tego powodu się nie oburzał, że zrobiono zdjęcia ludzkim szczątkom i je pokazał. W obu przypadkach nikt rozsądny nie pokazał zdjęć w sposób skrajny, uwłaczający szacunkowi dla zmarłych. Jeśli by tak zrobił należny to napiętnować! I tu się zgadzam w 100%

Czy relacje z tych wydarzeń były sensacją? Tak były. Jedne większą drugie mniejszą sensacją. Ta sensacja nie tylko jest zarezerwowana dla Archeologów (z całym szacunkiem), którzy napiszą o niej za (z wiadomych powodów) za kilka miesięcy. Tak teraz się pokazuje historię. Na żywo, on-line. Właśnie tak. Po to aby zainteresować, pokazać, przypomnieć, nauczyć, wskazać, skłonić do zadumy refleksji. Oczywiście przy zachowaniu umiaru i szacunku.

Pisanie więc o jakieś osobie która chciała zobaczyć ludzkie szczątki i najlepiej kapnąć ją w du..e, aby się nie interesowała - odebrałem to bezpośrednio do siebie. I nie kryję to mnie dotknęło.

Sumując. Relacja została napisana i pokazana w sposób rzetelny i nie uwłaczający godności ludzkiej śmierci. Dzięki niej i Pan i Czytelnicy mogli dowiedzieć się o historii swojego regionu. Relacjonowanie takich wydarzeń jest elementem poznania historii naszego regionu, w takiej formie to zostało pokazane i taki był tego cel relacji.

Pozdrawiam

[WDW]

Ustawienie do zdjęć tablicy reklamującej Stowarzyszenie jest OK?

Szczątki badane w kaskadzie należały do osób, które straciły życie wskutek działań wojennych? No chyba nie.
A na ekshumację Powstańców w Brzozie, władze gminy musiały uzyskać zezwolenie Urzędu Wojewódzkiego i o ile pamiętam, to prace prowadzone z udziałem archeologa.

Subtelna różnica - kwestie związane z ekshumacjami zwłok z grobów wojennych są regulowane innymi przepisami, niż te dotyczące "zwykłych" grobów. Ponadto, w Kosowie ekshumowano obywateli innego państwa, a tu już funkcjonuje specjalna umowa międzyrządowa regulująca sposób prowadzenia takich prac.
Jest Pan pewny, że nikt nie będzie zgłaszał zastrzeżeń co do sposobu prowadzenia prac w Kosowie? Poza tym, zezwolenie na prowadzenie prac dostało Stowarzyszenie "Pomost", a nie Towarzystwo Przyjaciół Pomorskiego Muzeum Wojskowego.

W sumie to dziękuję Panu za opublikowanie tych zdjęć, bo dzięki temu mogę podjąć stosowną korespondencję służbową z Fundacją "Pamięć" w sprawie sposobu i warunków prowadzenia prac ekshumacyjnych

[Robert Grochowski]

Panie Macieju - jestem pełen szacunku dla tego co Pan zrobił i co jeszcze zrobi dla popularyzacji Bydgoszczy i jej historii. Ale w tym przypadku nasze zdania pozostaną rozbieżne.
Absolutnie nie jestem zwolennikiem robienia show z ekshumacji. Niczemu to nie służy, poza watpliwej jakości względami marketingowymi. Nie przekonują mnie argumenty, że ,,tak teraz się pokazuje historię. Na żywo, on-line. Właśnie tak". Idąc tym tropem może zacznijmy pokazywać on-line najbardziej drastyczne sceny z wypadków samochodowych, czy agonie umierających w hospicjum. Przecież tak to się pokazuje - na żywo, on-line.
Jako osoba wierząca nie traktuję szczątków ludzkich jako kolejną kategorię zabytków archeologicznych. Są to dla mnie dalej ludzie, którym należy się szacunek. Wystawianie ich na publiczny pokaz uważam za niestosowne i niemoralne. Uważam to za kwestię zasad. Może Pan się ze mną nie zgodzić. Rozumiem to i szanuje.

[Maciej Kulesza]

Dziękuję serdecznie za dyskusję. W kwestiach moralno - historycznych i sposobie pokazywania historii możemy dyskutować w nieskończoność. Każdy z nas będzie przekonywał do swoich racji, to jest naturalne i zrozumiałe.
Z drugiej strony każdy z nas pokazuje, historię (tą "małą" lub "dużą") dożąć do jednego celu jakim jest cel poznawczy. Jeśli przybliżymy Czytelnika to tego celu, to znaczy, że odnieśliśmy mały sukces, a praca nie poszła na marne.

Jeszcze raz dziękuję obu Panom za ciekawą dyskusję.
Pozdrawiam